از اواخر دهه ۹۰ میلادی و آغاز هزاره سوم که کم‌کم با پیدایش فناوری اینترنت و گذار فناورانه منبعث از آن در صنایع مالی، واژه فین‌تک (در معنای فناوری‌های مالی) وارد ادبیات اقتصادی دنیا شد و تا یک دهه بعد و اوایل سال ۲۰۱۰ که واژه اینشورتک (در معنای فناوری‌های بیمه‌ای) جایگاه خودش را تثبیت کرد، تاکنون جهان گذارهای مختلفی را در صنایع مالی تجربه کرده است.
در این سال‌های نه چندان دور، فناوری‌های مالی که به‌عنوان یک نوآوری Niche ایجاد شده بودند به‌ناگاه و بر اثر اتفاقات کلانی همچون افزایش ضریب نفوذ اینترنت، گوشی‌های همراه، گجت‌های هوشمند و این اواخر، پاندمی کرونا وارد لایه رژیم اجتماعی- فنی صنعت شده و زمین بازی صنعت را تغییر داده‌اند. تغییراتی که دامنه آن علاوه‌بر حوزه فناوری، بر تمامی ابعاد مختلف صنعت اعم از بازیگران اصلی، سیاست‌گذاران، مصرف‌کنندگان و… تاثیر گذاشته است. اما متاسفانه اوضاع ایران در این حوزه چندان جالب نیست. برای بررسی این موضوع در ابتدا باید اینشورتک‌ها را به‌خوبی شناخت.
اینشورتک یک دیرآمده صنعت مالی!
چنانچه آمد، بسیاری از کسب‌وکارها و صنایع مختلف با پیشرفت فناوری دگرگون شده‌اند و تغییرات زیادی در آنها رخ داده است. در میان صنایع مالی، صنعت بیمه یکی از معدود مواردی است که نسبت به بقیه دیرتر وارد این میدان شد. با این حال رشد اینشورتک‌ها در دنیا بسیار سریع بوده و خیلی زود، اینشورتک جایگاه خودش را در زمین بازی صنعت بیمه پیدا کرد.
کلمه اینشورتک از ترکیب دو کلمه Insurance (بیمه) و Technology (فناوری) تشکیل شده و از کلمه فین‌تک (fintech) برای ساخت آن الهام گرفته شده است. هر چند که در ابتدا اینشورتک‌ها به‌عنوان یک زیرمجموعه از فین‌تک‌ها محسوب می‌شدند؛ اما رفته‌رفته با افزایش دایره شمول فین‌تک، از اوایل ۲۰۱۰ در ادبیات مالی، اینشورتک‌ها از فین‌تک‌ها جدا شده و جایگاه مستقلی برای خود پیدا کردند. اینشورتک یا فناوری بیمه، به معنای فناوری‌های نوآورانه است که برای بهینه‌کردن مدل فعلی صنعت بیمه از آن استفاده می‌شود.
اینشورتک‌ها بر این باور استوارند که صنعت بیمه برای نوآوری، پتانسیل بالایی دارد؛ پتانسیل‌هایی که اغلب به‌دلیل مدل کسب‌وکاری متفاوت چندان در صنعت بیمه به آنها پرداخته نشده است. به همین منظور، اینشورتک‌ها درحال بررسی راه‌هایی هستند که شرکت‌های بزرگ بیمه انگیزه زیادی برای بررسی آنها ندارند؛ مثل استفاده از سیاست‌های شخصی‌سازی‌شده، بیمه اجتماعی و استفاده از دیتاهای جدید (که اینترنت اشیا آن را ممکن کرده) برای تحلیل داده‌های مشتریان و ارائه برنامه‌های شخصی‌سازی‌شده و منطبق با ریسک هر فرد.
در مدل سنتی بیمه، بسیاری از افراد، پول بیشتری از آنچه که باید، به بیمه پرداخت می‌کنند؛ مثلاً افرادی که رانندگی کم‌خطری دارند و طبعاً احتمال کمتری دارد که تصادف کنند یا خسارتی به شخص دیگری وارد کنند. یا حتی افرادی که صرفا ماشین را به‌عنوان یک کالای سرمایه‌ای خریداری کرده‌اند و آن ماشین در پارکینگ خانه‌هایشان خاک می‌خورد هم باید برای بیمه شخص ثالث مشابه دیگران هزینه صرف کنند. از طرف دیگر، برخی افراد ممکن است که رانندگی پرریسکی داشته باشند و هزینه‌های زیادی برای بیمه ایجاد کنند.
اینشورتک‌ها در این مثال تلاش می‌کنند تا با استفاده از داده‌های مختلف، مشتریان با ریسک کمتر را پیدا کنند و بیمه‌شان را با قیمت کمتری به آنها پیشنهاد دهند. بدین ترتیب، برخی شرکت‌های بیمه درحال استفاده از اینشورتک‌ها هستند تا بتوانند قیمت‌های خود را رقابتی‌تر کنند.
علاوه‌بر این، استارت‌آپ‌های فعال در حوزه اینشورتک درحال امتحان محصولاتی هستند که می‌توانند تغییردهنده بازی باشند. از بین آنها می‌توان به مدل‌هایی اشاره کرد که با کمک هوش مصنوعی راه‌اندازی شده و با دریافت اطلاعات کاربر، بهترین مدل پوشش بیمه را برای او انتخاب می‌کند. درواقع این هوش مصنوعی جایگزین کارگزاران بیمه می‌شود. همچنین در زمینه بیمه‌های اتفاقی و خرد (مثلا بیمه به‌هنگام قرض‌گرفتن ماشین یک دوست) یا جمع‌آوری تمامی سیاست‌های بیمه‌ای در یک اپلیکیشن برای مدیریت بهتر نیز کارهایی درحال انجام است.
خلاصه آنکه صنعت بیمه ارتباط تنگاتنگی با مفهوم ریسک، ریسک‌پذیری و ریسک‌گریزی دارد. استفاده از فناوری برای تحلیل هر چه بیشتر این ریسک نیز امری اجتناب‌ناپذیر و همزمان عامل مزیت رقابتی برای هر بازیگر این صنعت است.
اهمیت اینشورتک در شخصی‌سازی صنعت بیمه
در میان تمامی تاثیرات اینشورتک‌ها، شخصی‌سازی صنعت بیمه در لایه خرد بسیار مورد توجه است. اینشورتک‌ها درحال تغییر نحوه اعمال پوشش بیمه و پرداخت پول آن از طریق راه‌های زیر هستند:
- بهبود تجربه کاربری: با استفاده از فناوری، مشتریان انتخاب بهتری در نوع بیمه خواهند داشت و نیازهای شخصی خود را بهتر می‌فهمند. آن دورانی که شما باید به یک شعبه بیمه می‌رفتید و با کارگزار معامله می‌کردید، به پایان خواهد رسید و همه کارها می‌تواند در یک اپلیکیشن انجام شود.
- افزایش بازدهی: بیمه‌دار و بیمه‌کننده (کارفرما) می‌توانند تمامی اطلاعات مورد نیاز خود را از اپلیکیشن‌ها و اینترنت به دست بیاورند. مشتریان هم دیگر لازم نیست تا فقط در ساعات اداری با نمایندگان بیمه صحبت کنند؛ بلکه یک دستیار مجازی می‌تواند تمامی این اطلاعات را در اختیارشان بگذارد.
- اهمیت بیشتر به فردیت: با توجه به ماهیت نوآورانه جمع‌آوری و پردازش داده‌ها، بسیاری از ابزارهای جدید به شما اجازه می‌دهد تا بتوانید بر اساس همین اطلاعات، نیازهای واقعی خود را بشناسید. این نکته نه تنها قیمت‌گذاری را بهبود می‌بخشد، بلکه پوشش منسجم‌تری ارائه می‌دهد.
- افزایش انعطاف‌پذیری: پلن‌های بیمه در اینشورتک بسیار انعطاف‌پذیرتر، شخصی‌سازی‌شده، موجود در کوتاه‌مدت و قابل انتقال هستند. یعنی بیمه‌ها دیگر شما را مجبور نمی‌کنند که قراردادهای بلندمدت ببندید، بلکه می‌توانید به مدت دلخواه، بیمه مورد نظر را بخرید.
- کاهش هزینه‌های اجرایی: محل استقرار شرکت‌های بیمه سنتی بسیار مهم است؛ چون یک شرکت بیمه برای اینکه بتواند شما را بیمه کند، حتماً باید در شهر شما شعبه داشته باشد تا شما با مراجعه به آن بتوانید قرارداد ببندید. اما اینشورتک این امکان را فراهم می‌کند تا مشتریان از سراسر دنیا بتوانند از خدمات یک کمپانی بیمه استفاده کنند، بدون اینکه نیاز باشد تا در محل سکونت مشتری دارای شعبه باشند.
- کاهش کلاهبرداری: شرکت‌های اینشورتک با استفاده از دیتا، تحلیل ترندها و یادگیری ماشین می‌توانند فعالیت‌های متقلبانه و مشکوک را تشخیص دهند. به‌علاوه، بیگ دیتا می‌تواند حفره‌های موجود در سیستم بیمه را تشخیص دهد تا شرکت از دست سودجویان در امان بماند.
ارتباط اینشورتک با فین‌تک چیست؟
چنانچه آمد، عبارت فین‌تک بیشتر درمورد کسب‌وکارهایی به کار می‌رود که در حوزه بانکی و مالی فعال هستند. درحالی که اینشورتک متعلق به صنعت بیمه است. با این حال باید گفت که این دو، ارتباط نزدیک و تنگاتنگی با هم دارند و دارای شباهت‌های زیادی هستند. به همین خاطر فناوری‌های استفاده‌شده در هر کدام می‌تواند در دیگری استفاده شود. اینجاست که اینشورتک‌ها می‌توانند فین‌تک‌ها را تقویت کند و برعکس.
دستاوردهای هر دو حوزه متعددند و بسیاری از ایده‌های آنها با اندکی تغییر در حوزه دیگر نیز قابل اجراست. برای مثال:
- شخصی‌سازی خدمات: با استفاده از اطلاعات و تراکنش‌های یک کاربر و تحلیل این داده‌ها، می‌توان پلن‌ها و خدمات شخصی‌سازی‌شده برای همان کاربر ارائه داد. مثلاً یک اپلیکیشن بانکی می‌تواند با بررسی حساب اینشورتک کاربران، آنهایی که بهترین رکورد را دارند، انتخاب کند و پیشنهاد وام با بهره کم و بازپرداخت کوتاه‌مدت به آنها ارائه کنند. همچنین متقابلا یک استارت‌آپ اینشورتکی می‌تواند با تحلیل داده‌های مختلف بانکی افراد، تحلیل روند، الگوی مصرف و پس‌انداز هر فرد، ریسک او را بهتر تحلیل کرده و بیمه‌های شخصی‌سازی‌شده ارائه دهد.
- پیشگیری و تشخیص کلاهبرداری: ابزارها و فناوری‌های موجود در فین‌تک‌ها و اینشورتک‌ها توامان می‌توانند هر گونه فعالیت غیرمعمول و متقلبانه را تشخیص دهند. از این طریق می‌توان از بسیاری از جعل‌ها و کلاهبرداری‌ها پیشگیری و عوامل آنها را شناسایی کرد.
- استفاده از بلاکچین: فناوری بلاکچین نوعی قرارداد به نام قرارداد هوشمند یا Smart Contract را ممکن کرده که در صنعت بیمه بسیار پر کاربرد است. در این نوع قرارداد، دو طرف توافق خود را روی یک بلاکچین منعقد کرده، قرارداد با مایل‌استون‌های مشخص شده و به‌صورت خودکار در طول زمان عمل خواهد کرد. این کار هزینه‌های واسطه‌ای را به‌طور کامل حذف می‌کند. درعین حال امنیت و شفافیت را نیز افزایش می‌دهد؛ چراکه سیستم بلاکچین یکی از امن‌ترین و غیرقابل‌نفوذترین سیستم‌هاست.
مثال‌های این چنین از تاثیر و تاثر فین‌تک‌ها و اینشورتک‌ها زیاد است. برای جمع‌بندی باید گفت که اینشورتک‌ها درحال متحول‌کردن صنعت بیمه‌اند و شاید بتوان گفت که به‌زودی می‌توانند سهم بزرگتری از مدل سنتی بیمه را از آن خود کنند.
خمِ تنگِ کوچه‌های رگولاتوری!
متاسفانه در ایران به‌دلیل رگولاتوری پیچیده و عدم انطباق قوانین با گذارهای فناورانه مختلف در صنعت بیمه، اینشورتک‌ها فاصله زیادی با اتفاقات جهانی دارند. درحال حاضر، اغلب اینشورتک‌های فعال در ایران آنهایی هستند که کانال خریدوفروش بیمه را تغییر داده‌اند و از دفتر فیزیکی، به فضای دیجیتال برده‌اند. هنوز مصادیق اولیه اینشورتک‌ها (برای مثال بیمه کیلومتری، بیمه‌های شخصی‌سازی‌شده و…) در ایران نتوانسته وارد زمین بازی صنعت شود و هنوز صنعت بیمه در ایران فاصله جدی‌ای با فناوری‌های روز دنیا دارد. به همین دلیل با وجود پیشرفت‌های فین‌تک‌ها در حوزه‌های پرداختی و بانکی یا پیشرفت‌های دیگر حوزه‌هایی مثل رمزارزها در ایران، چندان نمی‌توان تصویری از همکاری مشترک بین فین‌تک‌ها و اینشورتک‌ها در ایران داشت.
نویسنده: صابر خسروی، مدیر مرکز نوآوری ویکست